20 сәуір 2023 жылы Ф.М. Достоевскийдің әдеби-мемориалдық музейінде сотталғандардың

«Талант-бостандыққа апарар жол» атты шығармашылық жұмыстарының көрмесі ашылды

«Мұндай көрме Достоевский музейінің қабырғасында ашылғаны кездейсоқ емес.

1849 жылы желтоқсанда Федор Михайлович цензураға тыйым салынған мәтіндерді оқығаны үшін саяси үкім бойынша төрт жылға сотталды. Түрмеде жазушы әртүрлі қылмыскерлермен – өлтірушілермен, қарақшылармен, зорлаушылармен, ұрылармен кездесті. Бостандыққа шыққаннан кейін Ф.М. Достоевский «Өлі үйден алынған жазбалар» ауыр қылмыс туралы роман жазды, ал оның кейінгі кітаптарында көптеген қылмыстық сюжеттер бар», – деп музей қызметкері Алла Белякина өз сөзінде айта кетті.

Бұл әлемдік әдебиеттегі түрмеде отыру шедеврлерді жасауға түрткі болған жалғыз мысал емес. 1897 жылы ирланд жазушысы Оскар Уайлд өзінің әйгілі «Түрмедегі мойындау»  Редингтон казематында жазды. Бақытсыз алаяқтар туралы бүкіл әлемде танымал әзіл – сықақ әңгімелердің авторы-американдық жазушы О. Генри банк қаражатын ысырап еткені үшін қамауға алынып, сотталды. Итальяндық суретші, еуропалық кескіндеме реформаторы Караваджо өмірінде және испандық Авангард суретшісі Пабло Пикассоның аласапыран тағдырында көптеген қылмыстық оқиғалар болды.

Қазіргі әлемде Сталиннің бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеп жатқан адамдардың шығармашылығына деген қызығушылығы. Мысалы, АҚШ-та арт-терапия түрмелерде мақсатты түрде енгізілуде. Кәсіби суретшілер тұтқындарға шығармашылық сабақтарын береді, бұл үшін  жыл сайын $ 8 млн. бөлінеді. 2014 жылдан бастап АҚШ-та «қашу уақыты: американдық тұтқындардың өнері»  атты көшпелі көрме өткізіліп келеді, оған әр түрлі бағыттағы жұмыстар кіреді: суреттер, картиналар, мүсіндер, парақтар мен ескі киімдердің суреттері.

Қазақстанда 2005 жылдан бастап сотталғандардың шығармашылық жұмыстарының «Үміт» конкурсы өткізіліп келеді. Бірақ сотталғандардың сәндік-қолданбалы өнер туындыларын жасаудағы басты мақсаты-оларға сот ісін өтеуге мүмкіндік беру.

«Ағаш ою шеберлігі кейбір сотталғандар үшін негізгі табыс көзі болып табылады, оның көмегімен олар сот процестерін өтей алады немесе босатылған туыстарына көмектесе алады. Бұдан басқа, мұндай қызмет сотталғандарға бостандықта болмай өмір сүру жағдайларына бейімделуге көмектеседі», – деп түсіндірді облыс бойынша ҚАЖД сотталғандарды жұмысқа орналастыру бөлімінің бастығы Абай Руслан Қамаржанов.

Көрмеге екі колонияда жазасын өтеп жатқан сотталғандардың жұмыстары қойылды. Экспонаттардың ішінде ағаштан жасалған интерьер және тұрмыстық заттар, кеме мен үйдің модельдері, түрлі қораптар, гаджеттерге арналған тіректер, музыкалық аспаптар бар.

Достоевский әдеби-мемориалдық музейінің баспасөз қызметі