31.03.2023 ж. Ф. М. Достоевскийдің әдеби-мемориалдық музейінде  «Көктемгі калейдоскоп» көрмесі ашылды, көрмеге Шәкәрім университетінің музыка және өнер кафедрасы оқытушыларының жұмыстары ұсынылды.

Келушілер кескіндеме мен графиканы да, сәндік-қолданбалы өнер туындыларын да көре алады.

Тлеуғазы Жуванышевтің майымен боялған кенептерден гүлденген сиреннің көктемгі хош иіс шығады және қарағайлы орманның қылқан жапырақты сұлулығына тартылады. Ақерке Каримова мен Үсен Шаяхметовтың суреттері тыныштық пен жайлылықты, табиғат әлемін көруге болады. Ертіс өңірінің сұлулығының лирикалық және ойластырылған көрінісі осы жұмыстарды қабылдаудың тереңдігі мен тұтастығына енуге мүмкіндік береді.

Талғат Татиевтің түрлі-түсті бояулармен және пішіндердің біртүрлі тоғысуымен таң қалдыратын суреттерін атап өтуге болады. Көп қабатты түс комбинациясы, түпнұсқа контурға тоқылған сызықтар композицияның толықты мен аяқталғанын көре аламыз.

Бұл жұмыстар көрерменді өзіне, өз ойлары мен сезімдеріне енуге шақырады, өйткені кейде түстердің ауысуы мен реңктердің керемет араласуы шынайы сюжеттен гөрі көбірек эмоцияларды жеткізе алады.

Мадуақас Мырзақановтың шығармашылығы теріге бедерлеумен таныстырады. Көрмеде Республика қалаларының символикасы бар Қазақстанның ерекше картасы ұсынылған. Ал Бибігүл Нысанғалиева көрермендерге макраме техникасында орындалған панельдерді ұсынды. Жіптердің өрімдері мен түйіндері «қара және ақ» философиялық кескін жасайды, бұл өмірдегі қараңғы және жарық кезеңдердің үйлесімін еске түсіреді; түстер мен тоқудың өзгеруінің ойнауы басқа панельде жазғы гүлдер мен жеңіл көбелектерді көруге мүмкіндік береді.

Көрмеге келушілердің назары ағаштағы оюға аударылды. Агат Адылхановпен жасалған жұмыстар табиғи материалды өңдеу шеберлігімен ғана емес, сонымен қатар гүлдер мен жемістердің әсем силуэттерімен де көз тартады. Әсіресе кеудеше түріндегі күтпеген жұмыс ерекше назар аудартты. Белгілі болғандай, ағашқа енген прозалық киім элементі ерекше эстетикалық қатыгез көңіл-күйге ие болуы мүмкін.

«Бұл көрме әр түрлі техникамен, әр түрлі жанрлармен және әр түрлі авторлармен таныстыратын нағыз калейдоскоп. Бұл бояулардың, идеялардың және бейнелеу формаларының калейдоскопы, олар сұлулыққа қол жеткізуден ляззат алады»,-деп атап өтті Ф.М. Достоевский музейінің ғылыми-экспозициялық бөлімі меңгерушісінің м.а.

Алла Белякина.

9 ақпанда Шәкәрім атындағы университетің «Серпін» ұйымы ұйымдастырған  Мұқағали мәңгілік ғұмыр» атты тақырыпта  әдеби кеш өтті.

Кеш сәлемдесу мен басталып, Мұқағали Мақатаевтың өмір жолын видео-ролик арқылы көрсетіліп, насихаттап кетті. Мұқағали өлеңдерін оқудың өзі бір мәртебе, студенттер мақтана оқып, көз жанарлары жана түсті.

Дауыс дикцияларына, өздерін ұстауына, эмоцияларына мән берілді. Өлеңді адам жүрегіне жеткізіп, ерекше толқыныс пен оқып берді. Соңында орындар мен және номинациялар бойынша грамота мен марапатталды.

2023 жылдың 8 ақпанында Ф.М. Достоевский музейінде әдеби-музыкалық залында жазушыны еске алу күніне арналған дәстүрлі кеш өтті.

Ақпан айында біздің залда жыл сайын іс-шаралар өткізіледі, онда көрермендер Достоевскийдің өмірбаянындағы маңызды эпизодтармен таныстырылады. Мұнда біз оның 7-ші Сібір желілік батальонында болуы туралы айтылды.

Федор Михайловичтің Шоқан Уәлихановпен достығы туралы; көрермендерге ол біздің қалада өзінің бірінші әйелі Мария Исаевамен кездескенін, жазушының ұрпақтары туралы және жер аудару кезінде жазылған шығармалар туралы айтқанын айтты.

Ал бүгін  Ф.М. Достоевскийге бүкіл өмірін арнаған екінші әйелінің қызметі туралы әңгіме болды. Бұл үлкен махаббат хикаясы 1866 жылы 4 қазанда басталады: стенографиялық курстардың тыңдаушысы, өте жас қыз-Анна Григорьевна Сниткина жазушының үйіне алғаш рет «ойынқұмар» романын жазуға көмектесу үшін келді.

Сол күннен бастап өмірінің соңына дейін ол үшін өмір сүрді.

Анна Григорьевна Достоевскийге  қайғы-қасіреті, жақындарынан айырылуы, сынақтарына, аурулары мен азаптары үшін тағдырдың берген сыйы деуге болады. Оның арқасында ол өмірінің соңғы он төрт жылында бақытты сәттерді өткізді. Өйткені, ол жұбайының сүйіспеншілігімен, күнделікті назарына және қамқорлығында болды. Оның жұмсақ мінезі, шексіз шыдамдылығы мен түсіністігі жазушы болмысының барлық ауыртпалықтарын төтеп берді. Бірде Л.Н. Толстой: былай дейді «орыс жазушылардың  әйелдері Достоевский  әйелі сияқты болса, өздерін жақсы сезінер еді», – деді

Достоевский өзінің ең үлкен романы «Ағайынды Карамазовтар» дың бірінші бетінде қысқаша былай деп жазды: «Анна Григорьевна Достоевскаяға арналған».

Анна Григорьевнаның өзі, қайтыс болардан біраз күн  бұрын,  Композитор Сергей Прокофевтің  альбомында «күнге арналған», «менің өмірімнің күні – Федор Достоевский»  деген қысқа және өте мағыналы жазба қалдырды.

Театрландырылған композицияға № 1 ЖОББМ жоғары сынып оқушылары Евгений Дейно мен Анастасия Петрова қатысты, оларды орыс тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Бойко Надежда Викторовна дайындады.

Сценарий авторы және кештің жүргізушісі Ф. М. Достоевский музей қорының бас сақтаушысы Титаева Татьяна Геннадьевна.

2023 жылдың 6 наурызында Ф.М. Достоевскийдің музейінде әдеби қонақ бөлмесінде біздің елімізде дәстүрлі түрде ерекше жылулықпен атап өтілетін 8 наурыз Халықаралық әйелдер күніне «сүйкімді ханымдарға арналған!», атты  тақырыпта аталып өтті.

15 ақпанда Ф. М. Достоевскийдің әдеби-мемориалдық музейінде классиктің үш туындысының жарыққа шыққанына 175 жыл толуына арналған шағын көрме ашылды.

Бұл жазушының өзі «сентименталды роман» деп атаған ақ түндердің жарқын поэтикалық хикаясы, өйткені ол жас махаббат пен армандарды, адалдық пен бөлінбеген сезімдерді қамтиды. Тағы бір ертегі – «әлсіз жүрек» кішкентай шенеунік туралы, ол ешкімге қажетсіз жұмысты орындауға асыққандықтан бақытты бола алмады. 1848 жылы жазылған осы шығармалар қатарындағы ең көңілді және күлкілі оқиға «бөтен әйел мен төсек астындағы күйеу деп аталады. Анекдоттық оқиға қызғаншақ күйеуіне арналған, ол әйелін іздеп, қателесіп басқа біреудің пәтеріне кіріп, үй иесінің күйеуінен төсек астына тығылуға мәжбүр болды. Оның үстіне, ол кереуеттің астында жалғыз жасырынбайтынын білгенде таң қалады…

Көрмеде 1866 жылы шыққан кітаптарды, сондай-ақ 1921 және 1922 жылдары Берлинде басылған басылымдарды көруге болады. Шағын экспозицияда

Ф.М. Достоевскийдің осы үш туындысы бойынша қойылған спектакльдер мен фильмдерге арналған иллюстрациялар мен театрлық, сондай-ақ киноафишалар ұсынылған.

Ф. М. Достоевскийдің әдеби-мемориалдық музейінде суретші Михаил Пауцкийдің 50-ден астам туындылары қойылған «Цифрдағы Сұлулық» цифрлық графика көрмесі ашылды.

Бұл автордың екінші көрмесі. Бір жыл бұрын мұражайда М.Пауцкийдің «Қыздар» шығармаларының сериясы ұсынылды және олар кенепте маймен боялған академиялық стильдегі картиналар болды. Содан кейін автор қыздардың портреттерін салуды жақсы көретінін мойындады:
«Әдемі және әсем не болуы мүмкін? Оларда Сұлулық, қайғы және ең бастысы жұмбақ бар.

Мен пейзажға қарасам, онда ағаштың көлеңкесінде демалып жатқан қызды көремін. Мен судың күңкілдегенін естимін, тағы біреуінің жүріп бара жатқанын елестетемін. Осыдан кейін әйел бейнесі жоқ суретті салуға деген ниет жоқ», – деп мойындады өткен жылғы көрменің ашылуында Михаил Пауцкий.

Биыл автордың қызығушылығы өзгерген жоқ. Оның жұмысында қыздың сұлулығы да бар. Бірақ орындау техникасындағы басты айырмашылық бұл жолы суретші қыздардың цифрлық портреттерімен таныстырады. Әрбір жұмыс кенепте щеткамен емес, монитордағы курсормен жазуға мүмкіндік беретін арнайы компьютерлік бағдарламаның көмегімен жасалады.

Бүгінгі таңда цифрлық кескіндеме өнері және бояулармен бүкіл әлемде өте танымал, көмірмен немесе қарындаштармен жасалған классикалық картиналардан кем емес жарқын және қызықты жұмыстармен мақтана алады. Графикалық өнердің бұл түрі тек механикалық технологиялармен шығармашылықтың жарқын серпілісін біріктіретін қарама-қайшылықтардың шегінде тұр.

Көрменің ашылу салтанатының әрбір қонағы әйелдер портреттеріне ұқсас көркемдік көзқарастың қаншалықты жақсы немесе нашар екенін салыстыра алды. Сонымен қатар, вернисаж кезінде үлкен экранда цифрлық портретті жасаудың барлық кезеңдері көрсетілді.

9 ақпанда Семей қаласындағы. Ф. М. Достоевскийдің әдеби-мемориалдық музейінде

«Достоевский әлем тілдерінде»  көрмесі ашылды.

Бүгінгі таңда Ф.М.Достоевскийдің шығармалары әлемнің 170-тен астам тіліне аударылған. Музей  қорларында 40 тілде – ағылшын және швед, грек және араб, қытай және кория, испан және румын, словак және словян тілдерінде және басқа тілдерде кітаптар бар.

Көрмеде әлемге әйгілі жазушының қазақ тіліне аударылған шығармаларымен таныстырылады. Олардың едәуір бөлігі алғаш рет көрмеге қойылады.

Көрмеде 1935 жылы Сәйділ Талжанов орындаған «Бейшаралар»  романының аудармасы ұсынылған. Көрнекті қазақ лингвисті Нияз Сыздықовтың аудармасындағы «Нақрұс» романының басылымы библиофилдердің ерекше қызығушылығын тудырады.

Әсіресе осы басылым үшін қазақстандық суретші Альберт Гурьев иллюстрациялар топтамасын жасады. Көрмеде Гурьевтің осы суреттерінің авторлық литографиясын да, олардың кітапқа енгенін де көруге болады.

Музейге  келушілерді алды мен неміс тілі аудармаларымен таныстырылады  себебі бұл Федор Достоевскийдің кітаптары басылған алғашқы шет тілі болатын.

Көрменің маңызды бөлімі классикалық шығармаларды түрік тіліне аударуға арналған. Түркияда Достоевский мектептерде ұсынылған шетелдік авторлардың тізіміне кіреді, оның кітаптары тіпті газеттерде де басылған. Сонымен бірге, Түркияда олар «Ағайынды Карамазовтар» романын аударып қана қоймай, сонымен қатар басты кейіпкерлердің бірі әбден бейімделген Алешаның балалық шағы роман үзіндісінен  балаларға арналған  аудармасын жасап шығарды.

Жапон тіліндегі аударма бөлімінде  музейдің  Достоевскийдің шығармашылық мұрасынан жапондық  зерттеушілерімен тығыз байланыста болғаны жайлы  біліп, авторлардың шынайы хаттары мен қолтаңбаларын көруге болады.

Көрмеде урду, панджаби, каннада, тамил сияқты тілдердегі басылымдар ұсынылған. Қызықты экспонаттардың қатарында Куба астанасы Гаванада шыққан испан тіліндегі кітап бар. 1968 жылы  Семейдегі Достоевский атындағы  кітапханаға халықаралық журналист  Юлиан  Семенов алып келді. Ол кезде ол әйгілі «Көктемнің он жеті кереметі» романының авторы болған жоқ, ал жазушы тұрған үйде музей ашылғанға дейін тағы үш жыл тұрды. Бірақ кітап әлі де болса өз қалпын сақтаған.

Көрмеге өткен жылы музейге сыйға тартылған әлем халықтарының костюмдеріндегі қуыршақтар топтамасы көркем беріп тұр.

«Бұл көрме Достоевскийдің шығармаларын 170 жылдан бері аударып келе жатқан аудармалар мен аудармашылардың тарихымен ғана емес, сонымен қатар тілдердің таңғажайып алуан түрлілігімен, олардың ерекше графикасы мен дыбысымен, сондай – ақ әртүрлі елдердегі басып шығару дәстүрлерімен таныстырады», – деп атап өтті музей маманы Алла Белякина.